بقره – آل عمران – نساء – مائده – انعام – اعراف – انفال و توبه
كه تمامي آنها مدني و پس از سوره حمد بترتيب در اول قرآن آمده است
2 - مئين: سوره هايي كه از يكصد آيه تشكيل شده است و 14 سوره اند
از سوره يونس تا مؤمنون ( از سوره 10 تا 23 قرآن )
3 – مثاني: سوره هايي كه ميان اعراب متداول بوده و در نمازها قرائت مي شوند
تعداد آنها 26 سوره اند از نور تا حجرات ( از 24 تا 49 )
4 – مفصلات: ساير سوره هاي قرآن از ق تا ناس جمعا 65 سوره ( سري 50 تا 114 )
اين دسته از سوره ها نيز خود بر سه گونه اند .
طوال: از ق تا بروج36سوره
اوساط: متوسط از طارق تا بينه13 سوره
قصار: از زلزله تا ناس16 سوره (ارياض )
ضمنا تعيين سوره و نام آن توفيقي است نه اجتهادي
ب: از نظر آغاز
سوره هاي قرآن از جهت آغاز داراي تقسيمات زير است:
1 – الحمدا...: شامل فاتحه - انعام – كهف – سبا – فاطر –(حمد يا حامدات يا مفاصير )
2 - مسبحات: شامل اسراء – حديد – حشر – صف – جمعه – تغابن – اعلي ( عرائس )
3 – الر: شامل يونس – هود – يوسف – رعد – ابراهيم – حجر ( الم ) ( بساتين )
4 – الم: شامل بقره – آل عمران – اعراف –عنكبوت-
روم – لقمان – سجده – اعراف ( المص ) – ( ميادين )
5 – حم: شامل مؤمن – سجده – شوري – زخرف – دخان – جاثيه – احقاف ( شوري حم عسق )
( حواميم يا آل حم )
6 – طسم: شامل شعرا – قصص – نمل ( طس ) – ( طواسيم و طواسين )
7 – مقطعات: شامل كيعص ( مريم ) – طه – ص – ق – ن – يس
8 – چهار قل: شامل كآفرون – اخلاص – فلق – ناس – جن (قلاقل با سوره جن )
ج: از نظر تاريخي ( مكان و زمان )
سوره هاي قرآن از جهت تاريخ نزول و مكان بر دو گونه اند
1 – مكي: سوره هايي كه قل از هجرت پيامبر كه عموما در شهر مكه نازل شده اند را مكي مي نامند ( مك ) تعداد اين سوره ها بين 86 تا 90 سوره است
2 – مدني: سوره هايي كه پس از هجرت پيامبر در مدينه و يا درمسير مكه و مدينه نازل شده اند ( مد )
تعداد اينگونه سوره ها بين 24 تا 28 مي باشد كه بشرح زير است
بقره – آل عمران – نساء – مائده – انفال –
توبه – رعد – حج – نور – احزاب – محمد – فتح – حجرات – رحمن – حديد –
مجادله – ممتحنه – صف – جمعه – منافقون – تغابن - طلاق - تحريم – انسان –
بنيه – زلزله - نصر ضمنا حجم سوره هاي مدني بيش از مكي است
د: از نظر اسامي
سوره هاي قرآن از جهت نام داراي تقسيمات زير است
1 – حيوانات: شامل بقره – نحل – نمل – عنكبوت – فيل – انعام
2 – انبياء: شامل يونس – هود – يوسف – ابراهيم – محمد – نوح – يس – مزمل – مدثر
3 – فرشتگان: شامل صافات – ذاريات – مرسلات – نازعات
4 – خداوند: شامل فاطر – رحمن – اعلي – غآفر – نور
5 – شخصيتها: شامل آل عمران – مريم – لقمان – قريش –مومن
6 – زنان: شامل نساء – طلاق – تحريم – مريم
7 – زمان: شامل دهر – جمعه – قدر – فجر – عصر
8 – گروهها: شامل انسان – جن - ناس – كآفرون – منافقون – مؤمنون – انبياء – شعرا – احزاب
9 – طبيعت: شامل رعد – نور – دخان – نجم – قمر – حديد – بروج – شمس – ليل – زلزله – فلق – دهر
10 – مكان: شامل كهف – روم – سبا - احقاف – طور – بلد – اعراف – حجر – حجرات
11 – قيامت: شامل واقعه – حشر – الحاقه – القيامه – نبا – طارق – غاشيه – تغابن – جاثيه
معارج ( سأل سائل ) – عبس ( الاعمي ) – زلزله (
زلزال ) – كآفرون ( مجد ) – فاتحه الكتاب ( حمد – كافيه – ام الكتاب ) –
علق يا اقراء – ق ( باسقات ) – قدر ( انا انزلنا ) – كوثر ( انا
اعطينا )
12 – مقطعه: شامل طه – ص – ق – يس – ن – حمعسق
ه: چند نامه
برخي از سوره ها داراي چند نامند شامل
اسراء ( بني اسرائيل ) – سجده ( جرز
يامضاجع ) – فاطر ( ملائكه ) – مؤمن ( غآفر ) – فصلت ( سجده ) – محمد (
قتال) قلم ( ن ) – دهر ( انسان ) – نبا ( عم يا معصرات )- كورت (
تكوير ) – شرح ( انشراح ) - لهب(تبت يامسد)- توحيد ( اخلاص ) – توبه (
برائت )- شورا ( حمعسق ) –
و: از نظر موضوعي
سوره ها از نظر موضوعي شامل موارد زيرند
1 – زهراوان: به دو سوره بقره و آل عمران اطلاق مي شود ( بدليل وجود احكام نوراني و بسيار در آندو)
2 –عزائم: به چهار سوره كه داراي سجده واجبه اند ( نجم آيه آخر – سجده آيه 15 - فصلت آيه 37 –علق آيه آخر )
3 – نسائين: به دو سوره نساء و طلاق گفته مي شود زيرا احكام زنان بيشتر در اين دو سوره آمده است اولي را نساء كبري و دومي را نساء صغري نامند .
4 – قرينتين: به دو سوره انفال و توبه گفته مي شود كه ميان آندو بسم ا... وجود ندارد .
5 – معوذتين: به دو سوره فلق و ناس اطلاق مي شود كه در آغاز آندو عبارت تعويذ وجود دارد .
6 – سجده هاي مندوبه: يازده سوره اند كه داراي سجده هاي مندوبه اند و عبارتند از:
اعراف آيه آخر – نحل 48 – مريم 58 – حج 18 – نمل 25 – رعد 15 – اسري 107 – فرقان 60 – ص 24 - انشقاق 21 – حج 77
ز: خصوصيات هر سوره
1 – حمد عصاره قرآن است و يا ام الكتاب يعني اساس و امهات مطالب قرآن در آن آمده است و بمنزله مادر وجامع همه سوره است
2 – نمل دو بسم ا... دارد
3 – قمر تمامي آيات آن به حرف راء مختوم است
4 – مجادله در تمام آيات آن واژه ا... دارد
5 – يس قلب قرآن است
6 – بقره كوهان قرآن است بزرگترين سوره قرآن و بنام فسطاط القرآن ياالفردوس ياسنام القرآن
7 – آل عمران ذبابيح قرآن است
8 – قرائت هر سوره اي داراي فضائلي است كه در روآيات بدان اشاره شده است(3531تا3554)
ح: كليه اسامي سوره ها با ال همراه است بجز
1 – نوح – قريش – ن – حمعسق بدليل علم بودن يا
مقطعه بودن آن بقيه عبارتند از آل عمران – يونس – هود – يوسف – سبا –
محمد – ابراهيم – مريم – لقمان- طه – يس – ص – ق – ن
2 – فاطر – غآفر بدليل مضاف بودن آن
3 – فصلت – عبس – عم – كورت – تبت – سال سائل – اقرء – انا انزلنا – انا اعطينا – هل اتي تبارك بدليل فعل بودن آنها
ضمنا نام دو سوره تبت و ليل از هر دو طرف يكسان خوانده مي شود .